2024 жылы «ПЗТМ» АҚ мұражайы 35 жылдық мерейтойын атап өтеді. Мұражай «нөмірлі» зауыттың көптеген құпия тарихының сақтаушысы болып табылады және оның экспозициясы өткен дәуірдің күші мен жетістіктерін есте сақтай отырып, өткен жылдардағы өнімдерге тәнті қылады.

Кәсіпорынның тарихы зауыт жұмысшыларының еңбек ынта-жігеріне және олардың жанқиярлық еңбегіне толы. Сол оқиғаларды есте сақтау және жұмысшылар мен мамандардың жаңа буындарын тәрбиелеу мақсатында 1970 жылдары зауыт ғимаратында мұражай ұйымдастырылды. Бірақ көп ұзамай жеке ғимарат салу туралы шешім қабылданды. Бұл шешім өзінің дамуында 14000 қызметкерінің барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ететін нағыз жабық қала болған зауыттың өзін-өзі қамтамасыз еткенін көрсетеді. 1989 жылы мұражайдың салтанатты ашылуы өтті.

Мұражай құрылысы аяқталғанға дейін құжаттар, фотосуреттер мен өнім үлгілерін жинау, сондай-ақ алдын ала әзірленген экспозициялық жоспарға сәйкес ірі бұйымдардың макеттерін жасау басталған болатын.

Алайда, құпия материалдарға қол жетімділіктің шектеулеріне байланысты мұражайда зауыт тарихының жалпы өндірістің 10% - дан азын құрайтын бейбіт өнімдерге қатысты аз ғана бөлігі көрсетіле алды. Нәтижесінде, кәсіпорын басшылығы зауыттың толық және егжей-тегжейлі тарихын, соның ішінде әскери техника өндірісіне қатысты оқиғаларды қалыптастыру бойынша шешім қабылдады. Жұмыс қатаң құпияны сақтай отырып жүргізілді: зерттеулер жабық құжаттар негізінде жүрсе, оны жасау үшін барлық қажетті материалдармен қамтамасыз етілетін тарихшы қабылданды. Солтүстік Қазақстан облысының архивтері, сондай-ақ ардагерлердің, мамандардың және зауыт жұмысшыларының естеліктері маңызды ақпарат көзі болды.

Мұражай бейбіт өнімдер саласындағы жетістіктерді ғана емес, сонымен қатар мобильді зымыран кешендерін, метеорологиялық зымырандарды және әскери техниканың басқа да үлгілерін қоса алғанда, қорғаныс технологияларын дамытуды көрсетеді. Соңғы онжылдықтарда мұражай сонымен қатар зауыттың мұнай өндіру және қайта өңдеу саласындағы жетістіктерін көрсететін орынға айналды. Стендтерде Қазақстанның мұнай саласы үшін әзірленген 330-дан астам өнім ұсынылған.

Зауыт мұражайы кәсіпорынның және оның адамдарының қаһарман өткенін еске алудың белгісіне айналды. Мұнда «еңбек ардагері» және «еңбек сіңірген ардагер» атақтарына ие болған қызметкерлерді марапаттау рәсімдері үнемі өткізіліп тұрады.

Соңғы жылдары мұражай функциялары айтарлықтай кеңейді. Ол корпоративтік рухты қалыптастырудың маңызды құралына айналып, жоғары дәрежелі қонақтар мен әлеуетті серіктестер үшін «ПЗТМ» АҚ тұсаукесерінің ажырамас бөлігі ретінде пайдаланылады. Мұражай экспозициясы зауыт тарихындағы жаңа жетістіктер мен маңызды кезеңдерді көрсете отырып, дамуын жалғастыруда.